Κατά την άμεση ψηφιδοθέτηση, ο καλλιτέχνης τοποθετεί κατευθείαν τις ψηφίδες στην επιφάνεια του έργου, όπως στην αγιογράφηση αλλά χωρίς πινέλο, και το τελειωμένο έργο του δεν χρειάζεται να αντιστραφεί.
Οι ψηφίδες ποικίλουν σε σχήμα και σε χρώμα και ποτέ η μία δεν είναι ίδια με την διπλανή της, ώστε το έργο να διατηρεί την ιδιαίτερη αίσθηση βάθους και φωτεινότητας και αυτό το επιτυγχάνει αυτή η ποικιλία χρωμάτων και σχημάτων.
Oι ψηφίδες έχουν πάντα μια μικρή διαφορά στην κλίση, που χαρίζει στο έργο μια ιδιαίτερη αισθητική. Ιδίως στο χρυσό που λαμπυρίζει από όλες τις πλευρές σε αντίθεση με την έμμεση ψηφιδοθέτηση στην οποία η μπροστινή πλευρά είναι τελείως επίπεδη.
Δυστυχώς και παρά τις επίμονες προσπάθειες που καταβάλαμε,αναζητώντας σε βιβλιογραφία και διάφορες πηγές από το παρελθόν, δεν μπορέσαμε να βρούμε πληροφορίες τεχνικής φύσεως για την κατασκευή υλικών και ψηφίδων.
Ευτυχώς υπάρχουν οι λίγες αυτές εικόνες που διεσώθηκαν στα μουσεία και στα μοναστήρια, και μπορούμε να τις ερευνούμε και να μαθαίνουμε από αυτές, με όσα παρατηρούμε.
Ψηφίδες από φυσική πέτρα ήταν τα πρώτα μας υλικά. Τα περισσότερα είδη πέτρας, τα συλλέξαμε σε λατομεία και μάντρες εμπορίου πέτρας και μαρμάρου αλλά και ψάχνοντας στα ποτάμια και στις παραλίες του Αγίου Όρους, όπου τα μαζέψαμε κατά χρωματισμούς.
Οι φυσικές πέτρες δεν μπορούν να βρεθούν σε όλα τα χρώματα, που είναι απαραίτητα για την δημιουργία ψηφιδωτού. Η έλλειψη αυτή μας ανάγκασε να στραφούμε και σε προμήθεια ημιπολύτιμων λίθων, όπως ο σοδαλίτης, ο ίασπις, ο λάπις λάζουλι και υλικά όπως μαργαριτάρια, κοράλλια και τέλος τη χρυσή ψηφίδα, που αναγκαστικά την προμηθευόμαστε από την Ιταλία.
Χρησιμοποιήσαμε κεραμικά πλακίδια και ό,τι άλλο έδενε χρωματικά και αισθητικά με την πέτρα. Αργότερα η ανάγκη αυτή δημιούργησε τα πειράματα για ψηφίδες από υαλόμαζα, που με την πρόσμιξη διάφορων υλικών και οξειδίων μετάλλων, μας έδωσε μεγαλύτερη ποικιλία χρωμάτων.
Το κηρομάστιχο, το οποίο ήταν το συνδετικό υλικό στην εικόνα του Αγίου Νικολάου του Στρειδά, ήταν ένα μεγάλο πρόβλημα, επειδή δεν υπήρχαν καταγραφές για τον τρόπο κατασκευής του. Μετά από έρευνες και αναλύσεις, βρήκαμε τα υλικά από τα οποία αποτελείται το κηρομάστιχο. Έτσι καταφέραμε να δημιουργήσουμε την κατάλληλη βάση, ώστε να κατασκευάσουμε ψηφιδωτά, με τον τρόπο που κατασκευάζονταν από τους παλιούς ψηφιδογράφους του Βυζαντίου. Αναμείξαμε κερί, μαστίχα και λίγο κολοφώνιο και το ρίξαμε σε ρευστή μορφή σε σκαφτό ξύλο. Αφού στέγνωσε και σκλήρυνε, χαράξαμε πρώτα το σχέδιο. Μετά τοποθετήσαμε τις ψηφίδες στο κηρομάστιχο, με την βοήθεια μιας βελόνας, που την θερμαίναμε σε λυχνία οινοπνεύματος. Αργότερα η λυχνία αντικαταστάθηκε από ένα πυρογράφο χαμηλής ενέργειας.
Θωμάς Ευθυμίου